Gratis

Van de vele sectoren die het gedurende het afgelopen jaar bijzonder moeilijk hebben gehad, schieten de telecom, de muziekwereld en de schrijvende pers er scherp uit. Hier is niet alleen sprake van “conjuncturele” neergang maar van een meer structurele crisis waarbij bedrijven in de branche moeite hebben om precies in te schatten hoe zich aan te passen aan de “nieuwe” karakteristieken van digitale goederen. De telecomsector, zoveel is nu wel duidelijk, wordt geconfronteerd met een breuk in zijn traditioneel businessmodel. Nog meer investeringen in optische vezels lonen niet, aangezien slechts 5% van alle in de grond aanwezige glasvezels worden gebruikt. Anderzijds blijft het gebruik van breedband, zeker vanuit Europees perspectief, beperkt en voor content weigert de consument te betalen tot wanhoop van UPC en vele anderen. Content moet gratis blijven, zeker voor consumenten in landen met een hoge kabeldichtheid. Eenmaal iets gratis is aangeboden, wil men er later niet meer voor betalen.

Wat het mobiele marktsegment betreft, is het wachten op wie het derde generatie mobiele traject durft te betreden. Terwijl alle anderen als aasgieren toekijken, begint in Nederland KPN met NTT Docomo deze week met i-mode. De komende maanden zullen uitwijzen of de Nederlandse consument wel bereid is te betalen voor mobiele content. Het blijft kantje boord, maar als men voortgaat op het succes van SMS, zeg maar het op primitieve manier “mobiel e-mailen” waarvoor men wel bereid is te betalen, en Internet e-mailen waarvoor men niet bereid is te betalen, dan zou KPN’s gok wel eens dé succes-speld in de schuldhooiberg van het bedrijf kunnen worden.

De muziekwereld zoekt haar overleven in de gratis digitale kopieerwereld in de technische bescherming van CD’s en DVD’s. Of dit zogenaamde verscherpte “digital rights management” veel zoden aan de dijk zal zetten, blijft echter een open vraag. Technische bescherming werkt als een rode doek op de hackerswereld, zodat ook hier niet te verwachten valt dat de consument éénmaal de gratis bevrediging van zijn muziekbehoeften gevonden, gemakkelijk terug in het betaalstramien kan gedreven worden.

Tenslotte de schrijvende pers die leeft van uw abonnement of bereidheid om geld uit te geven voor enkele uren leesgenot, althans dat veronderstel ik toch. Intermediair met zijn gratis verspreiding onder hogere afgestudeerden heeft veel navolging gekregen. De gratis commuterkranten Metro en Spits zijn bijna winstgevend dankzij de hoge advertentie-inkomsten. Voor bestaande kranten betekent dit geduchte concurrentie, niet wat inhoud betreft maar des te meer wat advertentie-inkomsten betreft en de lange termijn bereidheid van de lezer om te betalen voor nieuws en informatie. Ook het business-model van de krant is niet langer wat het was. In al deze sectoren lijkt een nieuwe versie van de geldwet van Gresham te opereren: gratis aanbod verdrijft betalende vraag.

Luc Soete