Het advies van de registratiekamer over e-mails op de werkvloer is illustratief voor de Amerikanisering van de sociale relaties tussen werkgever en werknemer in Nederland. Je zou denken dat Nederlandse bedrijven op dit ogenblik andere zorgen aan hun kop hebben dan het controleren van de e-mails van hun werknemers op de werkvloer. Alsof dat ook daadwerkelijk mogelijk zou zijn. Voor werknemers met een Internet-aansluiting op het werk is het immers een fluitje van een cent om eerder dan de eigen bedrijfsserver te gebruiken voor het sturen van e-mails, een eigen gratis "privé" e-mail adres te gebruiken van hotmail, msn of een andere access provider van waaruit naar believen privaat kan gemailed, gechat of gesurft worden, zonder dat de eigen server er iets van ziet of van te weten komt. In het extreme geval stuur je je e-mails via de vaste bedrijfstelefoonlijn. Het enthousiasme waarmee de werkgevers-vereniging VNO-NCW het advies van de registratiekamer dan ook ontving, doet de wenkbrauwen fronsen. Blijkbaar hebben werkgevers er nog steeds niets van begrepen. Dat het onderscheid werk-privé steeds minder opgaat. Dat men juist leert van surfen voor privé-doeleinden voor zijn eigen werk, juist zoals men leert van het surfen op het werk voor eigen consumptiegebruik. Het betekent dat men moet afstappen van systemen waarbij activiteiten op het werk nauwlettend moeten worden gemonitored op hun inhoud en tijdsbesteding, je zou bijna kunnen zeggen op een Tayloristische manier, maar dat activiteiten op het werk steeds meer beoordeeld moet worden in termen van de uitvoering van taken. Hoe, op welke manier en waar deze uitgevoerd worden, doet er uiteindelijk steeds minder toe. Beoordeling en uiteindelijk ook beloning van taken betekent ook dat de werknemer steeds meer zelf de verantwoordelijkheid op zich moet nemen voor de concrete uitvoering van deze taken. Dat kan door zich op het werk nauwgezet te houden aan zijn werktaken en deze te beperken tot de "9 to 5" werkplek, maar even goed door af en toe op het werk bezig te zijn met andere sociale en andere consumptie-activiteiten en zijn werk thuis af te maken s'avonds of in de week-ends. Een beloning gebaseerd op taken houdt effectief in dat de efficiëntie waarmee die taken vervuld worden uiteindelijk de werknemer toekomt. Bedrijven zijn uiteraard uitermate gevoelig voor het uitlekken in de pers van één of ander verhaal van een werknemer die porno-plaatjes verspreidt of de goede naam van het bedrijf omwille van zijn werkmailadres in diskrediet zou kunnen brengen. Die gevoeligheid moet echter binnen de perken blijven. Werkgevers moeten dan ook af van de tendens big brother te willen spelen over hun werknemers gedurende hun werktijd. Zoals het spreekwoord zegt: "zoals de waard is vertrouwt ie zijn gasten". In de nieuwe economie is vertrouwen in werknemers de basis voor de nieuwe arbeidsvoorwaarden.

Luc Soete