Het zit de spoorwegen niet mee. Of ze nu tot nationale trots van innovatie verheven zijn zoals in Frankrijk of tot voorbeeld van falend polderbeleid zoals bij ons, zowat overal ter wereld worden spoorwegen vermaledijd. Spoorwegen zijn dan ook niet langer van deze tijd. Het woord zegt het goed: spoorwegen, wegen langs vaste sporen. Afgezien van die enkele wissels kan dan ook nooit uitgeweken worden om een onvoorziene versperring te ontwijken. Een ongeluk bij een overweg, een geblokkeerde wissel enkele meters voor het perron, de trein met al zijn reizigers komt onherroepelijk vast te zitten en zo de andere treinen die volgen. Spoorwegen leiden aan ongeveer alle denkbare nadelen van een inflexibel netwerk. Het is niet zoals het Internet waar informatiepakjes via allerlei verschillende routes verstuurd kunnen worden naar de gebruiksbestemming, of de luchtvaart waar andere aanvliegroutes gevolgd kunnen worden. Naarmate het spoornet intensiever gebruikt wordt, stijgt dan ook de kans onevenredig groot op vertragingen. Met de toename in passagiers en het intensiever gebruik van het netwerk is het dan ook niet verwonderlijk dat er zo veel vertragingen zijn, eerder omgekeerd. Het is verwonderlijk dat er tot op heden zo weinig zijn; dat dankzij allerlei creatieve vondsten van de "dispatching", de flexibiliteit van conducteurs en personeel, men er steeds weer inslaagt, dit inflexibel systeem elke dag weer rijdend te houden. En dan is er de fysieke wetmatigheid dat het voortstuwen van enorme gewichten staal langs rails veel start- en stopenergie vereist. Het tot stilstand brengen van een trein langs een spoor vergt dan ook veel lengte. Hoe zwaarder de trein, hoe langer de afstand om van topsnelheid tot stilstand te komen. Dat betekent dat er belangrijke veiligheidslimieten zijn aan het benutten van een spoorwegnet. Als je tussen autosnelweg en spoorweg staat, valt dan ook op hoe langs de autosnelweg auto's en vrachtwagens in een continue lus langsrijden terwijl langs de spoorweg zo af en toe een trein voorbijzoeft.
De rest van de tijd wordt de infrastructuur niet benut. Opnieuw een groot verschil met de telecommunicatie infrastructuur waar men er steeds weer in slaagt langs de koperen telefoondraad, dankzij nieuwe technieken zoals ADSL, steeds omvangrijkere databestanden te sturen. Het beter benutten van reeds bestaande infrastructuur is wat de nieuwe netwerkeconomie kenmerkt. Vanuit dit perspectief vertegenwoordigen de spoorwegen een oude netwerkinfrastructuur die nu reeds aan zijn congestiecapaciteit zit, ondanks het op eerste zicht beperkte gebruik van de uitgebreide fysieke infrastructuur.
Hoe dan verder? Cees le Pair heeft het ooit eens in een boutade voorgesteld. Asfalteer de spoorwegen. Ontwikkel een nieuw electronisch gedreven, centraal gecontrolleerd, transportnetwerksysteem dat niet langer gebruik maakt van vaste sporen, maar de flexibiliteit van de auto(bus) of vrachtwagen combineert met het ontnemen van de verantwoordelijkheid van rijgedrag van individuele bestuurders. Het zijn uiteindelijk de "verzonken kosten" van de fysieke spoorwegbedding dwars door landschappen, dorpen en steden, met beschikbaarheid over grote rangeerruimte in het midden van de stad, die unieke kansen bieden voor de ontwikkeling van een alternatief centraal georganiseerd, maar toch flexibel vervoersysteem.

Luc Soete