Volgende week begint het EK. Voor een minderheid van ons wordt het een unieke belevenis: fysiek erbij zijn tussen duizenden anderen, uitgedost in nationale kleuren met een kleine kans een glimp op te vangen van een wedstrijd. De opverende buren, de commentaren van toeschouwers, de sfeer leiden veelal de aandacht af. En uiteraard ontbreekt de commentaar van de sportverslaggever: wie was nu dat kleine mannetje die Overmars onderuit haalde en rood moest krijgen? Honderdduizend van deze fans worden straks in België en Nederland verwacht. Het economisch effect van hun bezoek zal minimaal zijn. De fysieke aanwezigheid van deze fans is echter absoluut noodzakelijk. Zonder hun aanwezigheid verliest de wedstrijd veel van zijn aantrekkingskracht. De grote meerderheid van virtuele fans die thuis aan het scherm vastgekluisterd zit, zou hen moeten betalen voor hun aanwezigheid.

Zo af en toe zal hier of in een ander Europees land het hele sociale leven stil vallen. Nationale sentimenten zullen weer hoogtij vieren. Sportgeschiedenis maar soms ook geschiedenis tout court zal geschreven worden. Denk even terug aan Parijs en andere Franse steden bij de viering van de overwinning van de Franse voetbalploeg in het wereldkampioenschap voetbal twee jaar geleden. Het leidde tot nationale waardering voor de allochtone bevolking, heropleving van geloof in het eigen Frans kunnen en gaf terloops extreem rechts nog een gevoelige politieke klap. Stel dat straks Turkije Europees kampioen wordt. De Turkse maatschappij wordt onmiddellijk in een stroomversnelling van Europese integratie meegezogen. De maatschappelijke waarde van succesvol voetbal is niet in economische termen uit te drukken. In het geval van nationale ploegen is die waarde sterk verbonden met nationale identiteit, in onze globaliserende wereld is voetbal één van de weinig overblijvende nationale identiteitsverhogende activiteiten. En zo worden deze weken op de werkplek, tussen vrienden, buren poules georganiseerd, waarin elkeen zijn subjectieve en objectieve nationale voetbalgevoelens ten gelde kan maken.

Een interessant experiment vindt men op de site www.voetbalmarkt.nl waar deelnemers (werknemers en studenten van universiteiten) aandelen van ploegen die het tegen elkaar opnemen, kunnen kopen en verhandelen op een "virtuele voetbalmarkt" tijdens het kampioenschap. Door slim koop- en verkoopgedrag van aandelen moeten deelnemers zoveel mogelijk aandelen van de uiteindelijke Europese kampioen in hun portefeuille zien te krijgen. Voor deelnemers is de voetbalmarkt een eenvoudige manier om hun kennis van de aandelenhandel te vergroten, voor wetenschappers levert deze "virtuele voetbalmarkt" experimentele informatie op naar de kwaliteit van voorspellingen aan de hand van marktprijzen. Uiteraard lopen de emoties, zoals bij het beleggen in Internetbedrijven, in een voetbalmarkt hoog op, anderzijds geven de prijzen de deelnemers aan wat de markt van een team denkt. Hoe verwerkt de deelnemer deze informatie? Wordt zijn handelen hierdoor beïnvloed en is uiteindelijk zijn favoriet de marktfavoriet? Handelsstrategieën en hun evolutie kunnen eenvoudig waargenomen worden tijdens het toernooi, zelfs tijdens een wedstrijd. Een optiemarkt geeft tenslotte de mogelijkheid om waargenomen optieprijzen te vergelijken met berekende optieprijzen. Gebeurtenissen die invloed hebben op aandelenprijzen zijn eenvoudig waarneembaar.

En zo wordt e-voetbal, na verkiezingen, een bron van informatie over emotie, opinievorming en virtueel gedrag.

Luc Soete