Pax Serica

De atoombom die het Noord-Koreaanse regime afgelopen maandag – al dan niet met succes – ondergronds deed ontploffen zou weleens het einde van de Pax Americana kunnen betekenen en het begin inluiden van een nieuw tijdperk. Dat van wat men als de Pax Serica zou kunnen omschrijven: de vrede van Seres (Σήρες) : “het land waar de zijde vandaan komt”, of de naam die de oude Grieken en Romeinen gaven aan China.

Het meest opvallende van de Noord-Koreaanse atoomtest provocatie lijkt immers de vaststelling nu dat de Amerikaans-Britse interventie in Irak in 2003 omwille van de aanwezigheid van vermeende massavernietigingswapens een nóg grotere strategische vergissing was dan toen al bleek. Want juist die Iraakse inval, uiteindelijk uitgevoerd op basis van valse voorwenselen, was de aanzet voor Noord-Korea om het vertrouwen in de VN veiligheidsraad op te zeggen, alle inspecteurs van het Internationale Atoomagentschap het land uit te zetten, en tegen alle internationale afspraken in zo snel mogelijk zelf een atoombom tot ontwikkeling te brengen. Zonder dat trouwens publiekelijk te ontkennen. En ook zonder dat de Verenigde Staten hun verbaal ongenoegen met deze ontwikkeling op enige manier konden omzetten in een geloofwaardige dreiging: diplomatisch, economisch of militair. Achteraf bekeken lijkt de Amerikaans-Britse obsessie met Irak het Noord-Koreaanse regime als het ware een vrijkaart te hebben gegeven om zich te ontwikkelen tot de nieuwe, negende nucleaire wereldmogendheid. En, in tegenstelling tot de dikwijls gehoorde stelling – nog verkondigd in het NRC van afgelopen donderdag “Red de vrede maak een atoombom” van Martin van Creveld (12/10/2006) – dat de proliferatie van kernwapens zou bijdragen tot het voorkomen van oorlogen, valt dit in het geval van het extreem stalinistische regime van Noord-Korea sterk te betwijfelen. Alle door Noord-Korea ontwikkelde wapens zijn tot op heden uitgevoerd naar welk land dan ook. Kortom, de zorg rond de internationale spreiding van massavernietigingswapens en de kans dat deze wapens in handen kunnen komen van terroristische groeperingen, is plots heel reëel geworden. En éénmaal verworven, valt militaire nucleaire macht niet meer terug te draaien.

Het enige land dat wél mogelijkheden heeft het Noord-Koreaanse regime onder druk te zetten, is China. Diplomatisch lijkt het misschien op het eerste zicht alsof China gefaald heeft en, zoals dan zo mooi beschreven wordt in de internationale media, dramatisch gezichtsverlies geleden heeft door na al die jaren de Noord-Koreaanse buur de hand boven het hoofd gehouden te hebben, nu slechts stank na dank lijkt te krijgen. Maar deze ogenschijnlijke diplomatieke tegenslag maakt juist China's positie op het wereldtoneel sterk. In één klap zijn de ogen van zowel de Japanse als Zuid-Koreaanse bevolking en regeringsleiders gericht op China, en niet langer op de Verenigde Staten als hét land dat zowel vrede als economische stabiliteit kan afdwingen ten overstaan van Pyongyang. En niet door, in tegenstelling tot de Verenigde Staten, publiekelijk te dreigen met een militaire aanval of vergelding, maar door zowel diplomatisch, dus achter te schermen, als economisch het Noord-Koreaanse regime de schroeven aan te draaien. En juist dat kan China dankzij zijn politieke en economische contacten met het land. Kortom, de ondergrondse Noord-Koreaanse atoombom test lijkt de eerste grote test voor een Pax Serica: een nieuw tijdperk van wereldhegemonie van een land dat in tegenstelling tot de Pax Americana zonder militaire macht buiten de eigen grenzen te moeten gebruiken, zijn economische en politieke macht zo weet uit te buiten dat de tegenpartij zich uiteindelijk schikt... uit eigen belang.

In de economische pers noteerde men dat de Noord-Koreaanse crisis uiteindelijk relatief weinig negatieve beurseffecten met zich meebracht in Oost-Azië. Het lijkt er een beetje op alsof de internationale financiële markten al vertrouwen hebben in deze opkomende Pax Serica: een vrede met misschien minder vrije meningsuiting maar met meer internationale economische stabiliteit. Het schoolvoorbeeld van wat deze Pax Serica teweeg zou kunnen brengen, ziet men in Afrika, waar China massaal investeert met eigen middelen en personeel in de aanleg van wegen, gebouwen, soms de hele lokale infrastructuur om zich fysiek de toegang tot de natuurlijke grondstoffen van het continent te verzekeren en als een vorm van barterruil voor lange termijn concessies voor de uitvoer van deze grondstoffen naar China. Terwijl het Westerse kapitaal de weg naar Afrika niet vindt, en onze banken het veelal niet aandurven rechtstreeks in de noodzakelijke upgrading van de fysieke Afrikaanse infrastructuur te investeren, gebeurt het nu als het ware indirect via de massale stroom van financiële middelen richting China, die dan weer herbelegd worden in de Chinese belangen in Afrika.

De wereld heeft er niet alleen een negende atoommacht bij, de Pax Americana lijkt steeds verder af te kalven ondanks de steeds nog enorme Amerikaanse technologische, militaire en economische, wereldwijde overmacht. Maar zoals de opkomende Pax Serica aantoont, overmacht moet je weten te benutten.

Luc Soete