Vegetarisch vliegen

Misschien is het al te laat en heeft U uw goede voornemens met de rest van de kerstversiering al weer opgeborgen, maar ik wil U toch nog indachtig maken van de mijne. In 2008 wil ik mijn ecologische voetafdruk sterk verminderen. In mijn geval heeft dat in de eerste plaats betrekking op vliegen. Ik wil hier niet in discussie treden over de vraag hoe vervuilend vliegen nu precies is, maar neem gewoon van mij aan dat gezien mijn vele intercontinentale en Europese vluchten, niet vliegen mijn persoonlijke CO2 uitstoot drastisch zou terugbrengen. Ik ben, moet ik tot mijn schande bekennen, het archetype van de frequent flyer, frequent polluter. En compenseren met het aanplanten van bomen schiet niet echt op. Mijn stukje tuin staat al vol met bomen en struiken die ik dan ook nog zo weinig mogelijk snoei, maar zowat overal om me heen worden dan weer bomen en struiken gekapt.  Om het zicht op het Fort Sint-Pieter te bevorderen, of vanwege natuurmonumenten om het mergellandschap van de Sint-Pietersberg weer tot zijn volle recht te laten komen of vanwege de ENCI om verder mergel te kunnen afgraven en nog meer CO2 de lucht in te stoten. Vanuit CO2 perspectief zou trouwens onmiddellijke sluiting van de ENCI al mijn vliegreizen, en wellicht die van al mijn Maastrichtse medeburgers zeker tot 2020 compenseren. Maar terug naar de bomen. Telkenmale lijken er zoveel meer goede redenen om bomen om te hakken dan te planten, dat ik niet echt overtuigd raak dat  bomencompensatie veel zoden aan de dijk zal zetten. En de overheid helpt ook niet echt mee: op mijn CO2-uitstotend vliegticket moet ik nog steeds geen BTW betalen, laat staan de ENCI, wel 19% op de CO2 bomencompensatie!

Technologisch is er ook niet echt veel beterschap op komst. Vliegen op waterstof lijkt een droom die niet in de eerste 25 jaar – mijn resterende levensverwachting – gerealiseerd zal worden. Boeing begint dit jaar in samenwerking met Virgin Atlantic een proef met het gebruik van biobrandstoffen. Een Boeing 747 van Virgin zal testvluchten maken met een motor die draait op een mengsel van kerosine en biologische brandstof. Nog minder ruimte voor al die compensatiebomen, bedenk ik me dan.

Het probleem van de CO2 uitstoot van vliegen is veel groter dan men veelal denkt omdat de meeste economieën zich in snel tempo ontwikkelen in de richting van wat ik altijd zo graag omschrijf als een kenniseconomie waarin ook steeds meer kenniswerkers te werk gesteld worden. En als er iets is dat kenmerkend is voor kenniswerkers, dan is het wel dat ze mobiel zijn, niet alleen gekluisterd aan hun computer of blackberry maar wel veel op reis, heel veel. Van seminarie naar conferentie, van workshop naar expert meeting. Niemand schijnt zich daarbij af te vragen hoe duurzaam zo’n kenniseconomie nationaal, laat staan internationaal wel is?

Wat de omschrijving van de kenniseconomie betreft, hebben we het in Nederland over “pieken in de delta”. Het is een beeld dat mooi illustreert hoe kennis zich concentreert in Nederland maar ook werelwijd op bepaalde plekken, in technologische topregio’s. En tussen die regio’s wordt intensief gereisd, genetwerkt, conferenties belegd, talentvolle kenniswerkers aangetrokken. Daarom ook dat de meest succesvolle kennisregio’s de beschikking hebben over een nabijgelegen vliegveld met internationale verbindingen. Maar diezelfde pieken ontstaan ook in India en China hetgeen zich vertaalt in een dramatische groei in vliegverkeer, in het aanleggen van nieuwe vliegvelden, en in de ermee gepaard gaande CO2-uitstoot. De groei in CO2 van vliegverkeer is dan ook booming business en op het eerste zicht niet binnen de perken te houden. Hoe dit veranderen? Is een duurzame kenniseconomie haalbaar?

Laten we mijn CO2-uitstoot vanuit een andere invalshoek bekijken. In feite heb ik hier in  Maastricht een uniek ecologisch locatievoordeel. Het is op treinafstand van Brussel, Bonn, Amsterdam, Parijs en London. En als je bereid bent wat langer te reizen en eventueel de nachttrein te nemen, kunnen er ook nog Berlijn, München of Geneve bij. Opgeteld vormt dat een geografisch gebied waar zo ongeveer elke dag conferenties, seminaries, bijeenkomsten met grote en minder grote beroemdheden langs komen. Als ik alleen al vanuit mijn eigen vakgebied kijk naar wat er elke dag weer ergens in dit gebied georganiseerd wordt, dan hoef ik helemaal niet meer te vliegen. Kortom, vanaf nu participeer ik nog slechts in conferenties en seminaries in mijn eigen ecologisch kennisgebied. Daarbuiten zal het digitaal zijn. Benieuwd of het lukt. En die ene keer dat ik er echt niet aan kan ontsnappen, dan beloof ik dat ik het advies volg van mijn Indische collega die ik met mijn nieuwjaarsvoornemen dacht te verblijden: dan eet ik vegetarisch in het vliegtuig...  

Luc Soete

12 januari 2008