Milleniumangst

De laatste jaren van het eerste millenium waren, zo leren geschiedschrijvers ons, werden gekenmerkt door sociale turbulentie en apocalyptische verwachtingen: publieke processies met relieken, boetedoening. Adso van Montier-en-Der's beroemde tekst Vita Antichristi was een bestseller geworden en voedde de milleniumangst doorheen vele lagen van de bevolking. Het jaar 2000, zo lezen we in de nieuwe pauselijke bul Incarnationis Mysterium wordt ook een heilig jaar met aflaten voor alle gelovigen die een bedevaart ondernemen naar Rome, of zelfs voor een dagje stoppen met roken of drinken. Maar het is niet langer de Kerk die ons superstitie voor ronde cijfers in kaart brengt, maar, teken des tijds, de computer en zijn programmeertaal. Een incrementeel ontwikkelde taal die over de laatste decennia voor gemak zich beperkt heeft tot de laatste twee cijfers van het jaartal. En dus zou het wel eens kunnen dat op die bewuste oudejaarsavond -- nog 388 dagen -- de verkeerslichten uitvallen, je hart peacemaker het begeeft of de boordcomputer van het vliegtuig waar je toevallig inzit op hol slaat. De oude wat populairdere voorbeelden van vastzitten in een lift of het wegsorteren uit de schappen van de grootwinkeljutter van nog niet verouderde producten zijn wat dat betreft slechts magere koek. En dat het allemaal wel snel en heel concreet op ons afkomt, bleek afgelopen week toen het universiteitsblad Observant meldde dat de Smartcard waarmee medewerkers op Randwyck b.v. de buitendeuren kunnen openen het na 1/01/2000 niet meer doen. de chips in de deurpalen is niet milleniumbestendig. probleem is niet zozeer de zichtbare computers met hun controleerbare software, die hoeven we maar te vervangen met millemuin proof tuig, maar de veel meer onzichtbare ingebedde computersystemen die overal om ons heen verborgen zitten in dagelijkse apparatuur, thuis, in de auto op het werk. Het enige waar we ons die nacht echt veilig kunnen voelen is buiten in de natuur: want dat de sterren niet van de hemel zullen vallen, weten we wel. Een eerste testcase komt er al in de nacht van 9 april, de 99ste dag van 1999, een tweede op 9 september; de viermaal 9 die in deze data vervat zit betekende in de oude cobol programmeertaal die mogelijk nog in enkele computersystemen vervat zit: "end of record".

Met veel geld wordt gepoogd, o.m. door het Milleniumplatform van oud Philipsbaas Timmer om vooral de kleine en middelgrote bedrijven bewust te maken van de noodzaak hun systemen te checken op milleniumproof. De kosten hiervan zijn gigantisch. Voor Nederland schat de OESO dit op niet minder dan 20 miljard gulden. Het is natuurlijk vrij zuur dat het juist die actoren en sectoren die zich ondanks de vele waarschuwingen van programmeurs in de jaren 80, niets wilden aantrekken van het probleem dat toen nog vrij eenvoudig te verhelpen was, nu de leiding hebben in het millenium proof maken van de Nederlandse economie. Naarmate echter de fatidieke datum dichter komt, begint menigeen zich af te vragen of dit wel kan. Van een oorspronkelijke typische technologische push cocoon visie die dacht met veel geld alles intern in het bedrijf te kunnen testen en waar nodig vervangen, realiseert men zich nu meer en meer dat hoe men het draait of keert men steeds afhankelijk blijft van externe factoren: toeleveranciers, nutsbedrijven, buitenlandse invoerders, transporteurs, en men op geen enkele manier zeker is of zij ook milleniumproof zijn. Kortom men is beland in een volledig genetwerkte economie waarin zelfs het falen van de kleinste schakel de hele boel op tilt kan zetten. En zo heeft men het meer en meer over het ontwikkelen van contingentieplannen of in het meer positivistiche organisatiejargon bedrijfscontinueringsplannen; houdt ruw geschat nu reeds 40% van alle IT personeel zich met het Y2K probleem bezig, naarmate de tijd vordert ongetwijfeld nog een veel hoger percentage; worden nieuwe bestellingen van informatie en communicatieapparatuur uitgesteld tot na 1/01/2000; en worden nu ook bij gebrek aan technologische zekerheid worden de verzekeraars nerveus zodat de contingentiekosten nog verder de lucht ingaan.